Het leren lezen van oud schrift begint met het bekijken van oude handschriften, maar waar kan men die met enige toelichtingen in het echt bekijken?

   Dat kan onder andere in Museum Meermanno: Huis van het Boek (Prinsessegracht 30, 2514 AP DEN HAAG, 070 346 27 00, https://www.huisvanhetboek.nl/).  Daar zijn wisselende exposities te zien van onder andere met de hand geschreven boeken (https://www.huisvanhetboek.nl/zien-doen-leren/tentoonstellingen).  Daar kunt u zich ook aanmelden voor rondleidingen en u mag in groepjes proberen om bijvoorbeeld papier te maken, of miniaturen te schilderen (https://www.huisvanhetboek.nl/zien-doen-leren/activiteiten https://www.huisvanhetboek.nl/zien-doen-leren/educatie/studenten).
https://youtu.be/1IeMJpufo8w


https://youtu.be/z669ep_Omqo


   Bovendien kunt u impressies opdoen met het schrijven met een ganzenveer.  Daarvoor kunt u op (bijna alle) zaterdagmiddagen van het jaar terecht, van 12:00 tot 16:30 uur, in het open scriptorium op de zolder van het museum.  Reserveren is niet nodig.  Informatie daarover is te vinden via https://www.huisvanhetboek.nl/zien-doen-leren/activiteiten/schrijven-met-een-ganzenveer.

   Zowel gedrukte, als handgeschreven boeken zijn te zien in de virtuele tentoonstellingsruimte van de Koninklijke Bibliotheek (Prins Willem-Alexanderhof 5, 2595 BE DEN HAAG, 070 314 09 11, https://www.kb.nl/ontdekken-bewonderen/topstukken).

   In enkele universiteitsbibliotheken en musea in België en Nederland worden om de zoveel tijd handschriften tentoongesteld.  Het gaat daarbij meestal om handgeschreven boeken die verlucht zijn.  Dat wil zeggen: boeken die voorzien zijn van kostbare illustraties die uiterst gedetailleerd zijn geschilderd; de zogenaamde miniaturen.  Zo was er bijvoorbeeld in 2018 de tentoonstelling Magische miniaturen in Utrecht, in Museum Catharijneconvent (Lange Nieuwstraat 38, 3512 PH UTRECHT, 030 231 38 35, www.catharijneconvent.nl/bezoek-ons/tentoonstellingen/magische-miniaturen).
https://vimeo.com/257529228

https://vimeo.com/catharijneconvent/magischeminiaturen

https://youtu.be/Ska0pSnh1vQ


   Vanaf 21 september 2018 tot en met 6 januari 2019 was in het Utrechts Archief de tentoonstelling te zien met de titel Perkament in stukken: De ontdekking van een middeleeuwse schat aan handschriften (Hamburgerstraat 28, 3512 NS UTRECHT, 030 286 66 11)
https://hetutrechtsarchief.nl/tentoonstellingen/14-tentoonstellingen/358-perkament-in-stukken
https://web.archive.org/web/20201201214609/https://www.uu.nl/agenda/tentoonstelling-perkament-in-stukken
https://nos.nl/artikel/2251268-cultuurschatten-gered-door-middeleeuwse-recycling.html

   Vanaf 13 oktober 2018 tot en met 6 januari 2019 was in Nijmegen de tentoonstelling te zien met de titel Ik, Maria van Gelre: De hertogin en haar uitzonderlijke gebedenboek (Museum Het Valkhof, Kelfkensbos 59, 6511 TB NIJMEGEN, 024 360 88 05).
https://valkhofmuseum.nl/nl/bezoek/agenda/ik-maria-van-gelre/
https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/de-rolls-royce-onder-de-gebedenboeken-dat-van-maria-van-gelre-komt-naar-nijmegen~bbab6049/
https://youtu.be/2JQ8Jnfca50

https://youtu.be/w2tOrOObq2M

https://youtu.be/aWKVrD6DR0o


   Het gaat bij de bovengenoemde tentoonstellingen meestal om boeken, waarvan de tekst zo duidelijk en zo mooi mogelijk is geschreven, ja gekalligrafeerd in het zogenaamde boekschrift, zodat zoveel mogelijk mensen de boeken konden lezen.  Het betreft veelal werken van literaire aard die verspreid raakten over de hele Nederlanden en die zelfs in het buitenland als vertalingen hun weg vonden naar een breed publiek.  Die vaak dure handgeschreven boeken, die veelal bewaard zijn gebleven in bibliotheken, kon natuurlijk niet iedereen zich veroorloven.  Gelukkig werd indertijd voor kleine en grotere groepen hardop uit die boeken voorgelezen.  Zodoende waren de spannende verhalen ook toegankelijk voor de toehoorders die niet of nauwelijks konden lezen.

   Oude archiefstukken daarentegen waren bestemd voor de ogen van slechts weinig personen en zijn vaak van lokale aard, zoals een akte waarin werd bevestigd dat een lap grond met een huis erop door persoon A was verkocht aan persoon B.  Zulke stukken werden opgemaakt voor administratieve doeleinden, en zijn over het algemeen minder net geschreven in zogenaamd gebruiksschrift.  Enkele belanghebbenden konden nog wel een net afschrift van zo’n akte bestellen, maar daar bleef het vaak wel bij.  Archiefstukken zijn zodoende vooral bewaard gebleven in de archiefdiensten in de plaatsen waar de akten ooit werden opgemaakt.  Lang niet altijd zijn de nette exemplaren van akten bewaard gebleven, maar vaak wel het ‘kladje’.  En kladschrift is doorgaans heel wat minder makkelijk te lezen dan het schoonschrift in oude boeken.

   Bij het Nationaal Archief te Den Haag worden tentoonstellingen, lezingen en rondleidingen georganiseerd, en er is een vituele tentoonstelling op internet samengesteld (naast station Den Haag Centraal, Prins Willem-Alexanderhof 20, 2595 BE DEN HAAG, 070 331 5400) https://www.nationaalarchief.nl/beleven/onderwijs/bronnenbox).
https://youtu.be/EPf8ZvWYahY (video 1:26)


   Indien u wilt weten wat er bij komt kijken om een oud archiefstuk te lezen, dan is wellicht een cursus paleografie voor beginners iets voor u.